Czarnuszka - na co jest dobra, jak ją spożywać i jakie są przeciwwskazania?

Czarnuszka siewna (Nigella sativa) to znana na całym świecie roślina, ceniona za swoje właściwości prozdrowotne już od Starożytności. Olej pozyskiwany z jej nasion nazywany jest “złotem faraonów” - legenda głosi, że buteleczka z tym cennym olejem została odnaleziona w grobowcu samego Tutenchamona.

Dzisiaj czarnuszka nadal cieszy się ogromną popularnością — znana jest jako doskonały dodatek do dań, ale również jako składnik rozgrzewających naparów. W ramach ciekawostki dodam, że w niektórych krajach Bliskiego Wschodu czarnuszka jest dodawana do kawy, aby nadać jej oryginalny smak i aromat.

Czarnuszka — olej czy nasiona?

Nasiona czarnuszki kryją w sobie prawdziwą skarbnicę związków odżywczych, takich jak:

• witaminy A i E
• witaminy z grupy B
• składniki mineralne (wapń, żelazo, magnez, cynk, selen)
• aminokwasy, w tym niezbędne (leucynę, izoleucynę, fenyloalaninę, lizynę, metioninę, tryptofan, treoninę oraz walinę)
• nienasycone kwasy tłuszczowe (np. kwas oleinowy, linolowy)
• fosfolipidy
• fitosterole
• flawonoidy
• saponiny
• tymochinon

Ile nasion czarnuszki można zjeść dziennie?

Jako optymalną ilość wskazuje się 2-3 łyżeczki nasion dziennie dla dorosłych i o połowę mniej u dzieci. Można dodać je do sałatki, pieczywa czy zupy.

A co z olejem z czarnuszki?

Olej z czarnuszki stanowi doskonałe źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych. Znajdziemy w nim m.in. kwas mirystynowy, stearynowy, palmitynowy, oleinowy, linolowy i eikozadienowy. Należy wybierać olej tłoczony na zimno, który wyróżnia się ciemniejszą barwą oraz wyrazistym smakiem.

Warto wiedzieć, że olej z czarnuszki może być również aplikowany bezpośrednio na skórę w celu łagodzenia stanów zapalnych, trądziku, zmian alergicznych i łuszczycowych. Wyjątkową właściwością tymochinonu zawartego w oleju z czarnuszki jest pobudzenie syntezy melaniny, czyli barwnika skóry.

Dzięki temu olej z czarnuszki znajduje zastosowanie w terapii bielactwa nabytego. Jest to chorzenie autoimmunologiczne, w którego przebiegu dochodzi do niszczenia komórek syntetyzujących melaninę, przez co na skórze pojawiają się białe plamy.

Jak prawidłowo pić olej z czarnuszki?

Optymalne dawkowanie oleju z czarnuszki to 5 ml dziennie dla dorosłych oraz 2,5 ml dla dzieci. W badaniach klinicznych za bezpieczny czas suplementacji uznano okres 3 miesięcy. Brak jest jednak ścisłego schematu dawkowania.  Po trzech miesiącach suplementacji można zrobić miesiąc przerwy, po czym ponownie można sięgnąć po olej.

Wyjaśnię jeszcze nieco dokładniej, jak stosować olej z czarnuszki u dzieci. Olej ten można podawać maluchom już po ukończeniu 1 r.ż., zaczynając od minimalnej ilości, np. kilku kropelek. Gdy olej jest dobrze tolerowany, można stopniowo zwiększać jego objętość.U dzieci do 3 r.ż. wystarczy 1/4 łyżeczki, a u starszych pociech — pół łyżeczki dziennie.

Przeciwwskazania do stosowania oleju z czarnuszki to ciąża, a także stosowanie leków przeciwzakrzepowych oraz beta-blokerów.

Właściwości prozdrowotne czarnuszki

Czarnuszka słynie z silnego działania przeciwzapalnego. Wynika to z wysokiej zawartości antyoksydantów oraz tymochinonu, który ogranicza syntezę cytokin prozapalnych. Dzięki temu czarnuszka wspomaga łagodzenie stanów zapalnych, w tym łuszczycy, atopowego zapalenia skóry, trądziku, ale także alergii czy astmy.

Olej z czarnuszki  może skutecznie łagodzić stan zapalny stawów w przebiegu RZS. Stosowanie tego oleju może skutecznie zmniejszyć obrzęk i bolesność stawów.

Ponadto czarnuszka stanowi istotne wsparcie w walce z infekcjami. Potwierdzono skuteczność czarnuszki przeciwko następującym drobnoustrojom chorobotwórczym:

• bakterie Gram(+)
• Shigella
• gronkowiec złocisty
• wirus CMV
• wirus WZW typu C
• Candida albicans

Czarnuszka również może ograniczyć namnażanie bakterii Helicobacter pylori. A to tylko jedna z wielu korzyści dla układu pokarmowego. Czarnuszka może bowiem łagodzić stany zapalne żołądka, działać rozkurczowo i wspomagać regenerację śluzówki żołądka.

Warto wspomnieć, że czarnuszka wspomaga pracę wydzielniczą wątroby i trzustki, pobudza wydzielanie enzymów trawiennych, usprawniając tym samym procesy trawienia i wchłaniania.

Z nasionami czarnuszki powinny zaprzyjaźnić się osoby z cukrzycą i innymi zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Okazuje się bowiem, że regularne spożywanie czarnuszki pozwala zredukować poziom glukozy. W jednym z najciekawszych badań dotyczących właściwości hipoglikemizujących czarnuszki oceniano wpływ spożywania 1,2 lub 3 g nasion, traktowanych jako uzupełnienie standardowego leczenia. Okazało się, że optymalna dawka to 2 g na dobę.

Podczas stosowania takiej ilości nasion uzyskano bardzo zadowalające efekty:

• redukcję glikemii na czczo i poposiłkowej oraz hemoglobiny glikowanej
• poprawę insulinowrażliwości

Podczas dawkowania czarnuszki w ilości 1 g efekty były mniej spektakularne, a jednocześnie — brak było zwiększenia efektu po zwiększeniu ilości nasion do 3 g.

Poza niezwykle korzystnym wpływem czarnuszki na glukozę warto wspomnieć o oddziaływaniu tej rośliny na profil lipidowy krwi. W badaniu, w którym podawano 5 ml oleju z czarnuszki dziennie przez 6 tygodni, uzyskano efekt redukcji poziomu cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL.

Poza możliwością obniżenia parametrów lipidowych czarnuszka wspomaga pracę układu sercowo-naczyniowego na drodze redukcji ciśnienia tętniczego.

Mniej znaną właściwością jest to, że czarnuszka może zwiększyć efektywność kuracji odchudzającej. W jednym z badań wykazano, że stosowanie jedynie diety o obniżonej kaloryczności jest mniej skuteczne niż stosowanie tej samej diety wzbogaconej o olej z czarnuszki.

Kolejna właściwość czarnuszki z pewnością zainteresuje panów, którzy starają się o potomstwo. Otóż wystarczy spożywać olej z czarnuszki w ilości 5 ml dziennie, aby zauważyć znaczącą poprawę jakości nasienia oraz liczebności i ruchomości plemników.

A co wiadomo o przeciwnowotworowych właściwościach czarnuszki? Całkiem sporo cennych informacji dostarczyły liczne badania naukowe, potwierdzające, że czarnuszka może hamować namnażanie komórek nowotworowych. Dotyczy to zwłaszcza komórek raka szyjki macicy, piersi, kości czy żołądka.

Napar z nasion czarnuszki

Aby przygotować napar z czarnuszki, potrzebujemy łyżeczkę mielonych/ rozdrobnionych nasion, które należy zalać szklanką wrzątku. Czas zaparzania takiego naparu to około 20 minut. Po przecedzeniu napar można pić dwa razy dziennie po pół szklanki.

Odwar z nasion czarnuszki

Odwar z nasion czarnuszki wymaga gotowania łyżki zmielonych nasion w dwóch szklankach wody, przez 15 minut. Potem odwar należy przecedzić, a otrzymaną objętość podzielić na trzy porcje wypijane w ciągu dnia.

Nalewka z nasion czarnuszki

Nalewka z czarnuszki pozwala wyekstrahować z nasion to, co w nich najcenniejsze. Może być stosowana doustnie jako środek wspomagający odporność organizmu i łagodzący objawy alergii. Ponadto — podobnie jak olej z czarnuszki — nalewka może być stosowana zewnętrznie jako środek łagodzący bóle reumatyczne.

Zalecane dawkowanie to 5 ml 2-3 razy dziennie przez dwa tygodnie. Potem zalecany jest tydzień przerwy, po czym można ponownie sięgnąć po nalewkę. Nalewkę można wymieszać z miodem dla lepszego smaku.

Przeciwzapalna maseczka na twarz

Olej z czarnuszki stanowi ponadto cenny składnik wielu kosmetyków do twarzy i włosów. Można go wykorzystać do przygotowania domowej maseczki łagodzącej podrażnienia.

Pobierz darmowego e-booka o diecie przeciwzapalnej:

Oto link do opracowania naukowego:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21675032/ 

Błonnik z babki jajowatej, czarnej porzeczki i jabłka

45 zł

Do koszyka

Sulfogin sulforafan + ginkgo biloba

38 zł

Do koszyka

Olej z nasion czarnuszki 250 ml

44 zł

Do koszyka