Kolonoskopia - kiedy wykonać, jak się przygotować, jak przebiega badanie?

Marek Skoczylas

Kolonoskopia to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych, umożliwiających wstępną diagnostykę raka jelita grubego. Badanie endoskopowe okrężnicy pozwala na zobrazowanie takich zmian jak polipy, guzy, zmiany zapalne. Podczas zabiegu możliwe jest wykonanie niewielkich procedur zabiegowych, np. usunięcia polipów. Kto powinien wykonać kolonoskopię i jak często należy wykonywać to badanie?

Wskazania do kolonoskopii

Kolonoskopia to badanie profilaktyczne, które zajmuje istotną pozycję w kalendarzu badań kontrolnych. Dzięki wdrożeniu Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych kolonoskopię może wykonać bezpłatnie każda osoba w wieku 50-64 lat. Ponadto darmowe badanie wykonywane jest u osób młodszych, w wieku od 40 do 49 lat, u których wśród najbliższych krewnych występował nowotwór jelita grubego. W celu wykonania kolonoskopii w ramach programu przesiewowego należy się jedynie zgłosić do placówki, która realizuje ten program (bez potrzeby posiadania skierowania) — lista takich placówek znajduje się 👉 TUTAJ.

Z kolei w sytuacji, gdy w rodzinie występował zespół Lyncha lub zespół rodzinnej polipowatości jelita grubego — profilaktyczne badanie kolonoskopii wykonywane jest u osób w przedziale wiekowym 25-49 lat.

Najważniejsze wskazania do badania kolonoskopii to:

występowanie raka jelita grubego w rodzinie
utrzymująca się przez dłuższy czas zmiana rytmu wypróżnień (przewlekłe biegunki lub zaparcia)
widoczne krwawienia z przewodu pokarmowego lub wykazanie obecności krwi utajonej w kale
podejrzenie nieswoistych stanów zapalnych jelit (choroby Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego)
przewlekłe dolegliwości bólowe brzucha
anemia z niedoboru żelaza, utrzymująca się pomimo stosowania suplementacji
nagły spadek masy ciała
konieczność wykonania zabiegu usuwania polipów, zwężeń jelita grubego

Obecność wymienionych czynników wymaga jak najszybszego wykonania kolonoskopii. Natomiast przy ich braku należy realizować schemat badań zgodnie z zaleceniami profilaktycznymi.

Jak często wykonywać kolonoskopię?

Osoby bez czynników ryzyka rozwoju raka jelita grubego powinny wykonywać badanie raz na 10 lat, poczynając od 50 r. ż.

Jeśli w kolonoskopii wykazano obecność polipów lub usunięto wcześniej raka jelita grubego, wówczas badanie kontrolne należy wykonywać co 3-5 lat. O częstotliwości badań decyduje zazwyczaj lekarz prowadzący.

Kolonoskopia — jak się przygotować?

Aby wynik badania kolonoskopii był wiarygodny, konieczne jest dokładne oczyszczenie jelita grubego. Tylko wtedy możliwe jest dokładne zobrazowanie tego odcinka układu pokarmowego.

Przygotowanie do kolonoskopii należy rozpocząć na tydzień przed planowanym badaniem. Oto najważniejsze zalecenia:

na 7 dni przed badaniem należy zaprzestać suplementowania żelaza
na 3-4 dni przed kolonoskopią należy wdrożyć dietę lekkostrawną, wykluczając spożycie surowych warzyw i owoców z drobnymi pestkami, dań smażonych, pieczywa z ziarnami, buraków
dwa dni przed badaniem należy ograniczyć spożycie błonnika, co oznacza ograniczenie spożycia warzyw, kasz, strączków, pełnych ziaren zbóż; można wówczas sięgać po białe pieczywo, makaron, biały ryż, buliony, gotowany drób i ryby, kleiki i kisiele
dzień przed kolonoskopią konieczne jest zastosowanie przepisanych przez lekarza leków przeczyszczających, a przed ich zastosowaniem dopuszczalne jest stosowanie diety płynnej; jeśli badanie planowane jest do godziny 15, w dniu poprzedzającym kolonoskopię można zjeść ostatni posiłek do godz. 12, po czym należy przyjąć leki przeczyszczające; przy badaniu zaplanowanym po godzinie 15, ostatni posiłek należy spożyć do godziny 15 poprzedzającego dnia;

W dniu badania zabronione jest spożywanie jakichkolwiek produktów, a na 2 godziny przed badaniem należy powstrzymać się także od przyjmowania płynów. Natomiast do tego czasu należy pamiętać o wypijaniu większych ilości płynów (minimum 3-3,5 l).

Czy kolonoskopia boli?

Kolonoskopia uznawana jest za mało komfortowe badanie, któremu mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe. Dotyczy to zwłaszcza momentu wprowadzania endoskopu, a także wdmuchiwania powietrza w celu rozsunięcia ścian jelit.

Z tego względu wiele osób rezygnuje z jego wykonania. Można jednak zadbać o to, aby badanie było jak najmniej nieprzyjemne. Istnieje możliwość zastosowania znieczulenia miejscowego, a w razie potrzeby — także ogólnego.

Jak odbywa się badanie kolonoskopii?

Zabieg rozpoczyna się od przyjęcia przez pacjenta pozycji leżącej na boku, z nogami zgiętymi w kolanach, Lekarz aplikuje żel znieczulający w okolicy odbytu. Kolonoskopia polega na wprowadzeniu cienkiego, giętkiego endoskopu do światła jelita grubego. Pozwala to na ocenę ścian jelita, a w razie potrzeby — pobrania wycinków do badań histopatologicznych czy usunięcia niewielkich polipów.

Badanie trwa kilkadziesiąt minut. Po jego zakończeniu pacjent udaje się do domu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zastosowane zostało znieczulenie ogólne. Wówczas wymagane jest pozostanie w placówce przez 2 godziny.

Po kolonoskopii może utrzymywać się lekki dyskomfort, skurcze brzucha, wzdęcia. Jeśli wystąpi silny ból lub krwawienie, niezbędna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem.

Pobierz przewodnik przygotowania do kolonoskopii + przykładowe posiłki:

Proszę, wpisz adres e-mail, na który wyślę plik.

Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych osobowych w celu otrzymania wiadomości

Dane będą przetwarzane przez Purelab Marek Skoczylas, ul. Reformacka 6, 35-026 Rzeszów zgodnie z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz przepisami z zakresu ochrony danych osobowych w celu odpowiedzi na zadane pytanie, przesłanie materiałów informacyjnych, przekazania informacji o produktach i usługach lub przekazania informacji handlowej. Oświadczam, iż podanie przeze mnie danych osobowych jest dobrowolne oraz iż poinformowano mnie o prawie dostępu do moich danych osobowych, możliwości ich poprawiania oraz o prawie odwołania zgody w dowolnym momencie. Dane nie zostaną udostępnione podmiotom trzecim.

Pobieram