Badania krwi - co oznaczają skróty, jak je odczytać i interpretować?

Udajemy się do laboratorium na badania krwi, za jakiś czas wracamy po wyniki, rzucamy na nie okiem i... mamy problem z rozszyfrowaniem tych niezrozumiałych skrótów. Wyniki badań laboratoryjnych dostarczają cennych informacji o stanie zdrowia. Niekiedy brak jest możliwości skonsultowania tych wyników z lekarzem i wówczas dobrze jest wiedzieć, jakich informacji dostarcza nam wydruk z laboratorium. Tymczasem widzimy mnóstwo skomplikowanych i mało zrozumiałych skrótów, co uniemożliwia nam właściwe odczytanie wyników. Poniższe podpowiedzi bardzo ułatwią ich zrozumienie.

Morfologia to jedno z najczęściej wykonywanych badań krwi. Pozwala na ocenę trzech linii komórkowych — erytrocytów, leukocytów oraz płytek krwi.

Erytrocyty, czyli krwinki czerwone odpowiadają przede wszystkim za transport tlenu z płuc do komórek oraz transport dwutlenku węgla w odwrotnym kierunku — z komórek do pęcherzyków płucnych. Ocena parametrów układu czerwonokrwinkowego służy diagnozowaniu anemii oraz ocenie jej przyczyny.

Układ płytkowy obejmuje płytki krwi (trombocyty), uczestniczące w procesach krzepnięcia. Nieprawidłowości w obrębie tego układu mogą być powiązane z nadmierną krzepliwością krwi lub wprost przeciwnie — tendencją do krwawień.

Z kolei układ białokrwinkowy obejmuje kilka frakcji białych komórek krwi, czyli leukocytów. Te frakcje komórkowe, czyli eozynofile, bazofile oraz limfocyty i monocyty uczestniczą w modulowaniu szeroko pojętej odporności, stanów zapalnych, infekcji, alergii czy zaburzeń autoimmunologicznych.

Układ czerwonokrwinkowy

RBC (red blood cells) — krwinki czerwone, czyli erytrocyty. Ich podwyższony poziom (nadkrwistość) może towarzyszyć odwodnieniu, niedotlenieniu organizmu w przebiegu chorób serca i płuc czy podczas palenia papierosów (wówczas organizm rekompensuje niewystarczający transport tlenu do komórek zwiększeniem syntezy erytrocytów), a także w przebiegu czerwienicy prawdziwej. Z kolei niski poziom erytrocytów sugeruje anemię o rozmaitym podłożu, przewlekłe choroby nerek, krwawienia, a także stany zapalne czy infekcje.

Podwyższenie liczby krwinek czerwonych:

• czerwienica prawdziwa, czyli schorzenie genetyczne przebiegające z nasiloną produkcją erytrocytów w szpiku
• czerwienica wtórna, pojawiająca się w chorobach płuc (POChP, zwłóknienie płuc), chorobach serca, bezdechu sennym, zatruciu tlenkiem węgla
• czerwienica rzekoma, wynikająca z odwodnienia organizmu oraz towarzysząca otyłości
• palenie papierosów
• przebywanie na wysokości powyżej 2500 m n.p.m.
• leczenie glikokortykosteroidami doustnymi

Obniżenie liczby krwinek czerwonych:

• anemia z niedoboru żelaza
• anemia megaloblastyczna z niedoboru witaminy B12
• krwawienia z przewodu pokarmowego w przebiegu choroby wrzodowej
• obfite krwawienia miesięczne
• anemia sierpowatokrwinkowa
• sferocytoza
• przewlekłe choroby nerek przebiegające ze spadkiem syntezy erytropoetyny
• uszkodzenie szpiku kostnego (toksyczne, polekowe, w przebiegu niektórych nowotworów czy infekcji)

HCT — hematokryt to parametr oceniający, jak dużą część objętości całej krwi zajmują krwinki czerwone. Im mniej krwinek czerwonych, tym mniejsza wartość hematokrytu. I odwrotnie - w stanach przebiegających ze zwiększeniem liczby erytrocytów, wzrasta wartość hematokrytu. Łączna ocena tego parametru wraz z liczbą krwinek czerwonych pozwala zdiagnozować anemię lub stany nadkrwistości. 

Podwyższenie hematokrytu:

• odwodnienie
• czerwienica prawdziwa, czyli schorzenie genetyczne przebiegające z nasiloną produkcją erytrocytów w szpiku
• czerwienica wtórna, pojawiająca się w chorobach płuc (POChP, zwłóknienie płuc), chorobach serca, bezdechu sennym, zatruciu tlenkiem węgla
• czerwienica rzekoma, wynikająca z odwodnienia organizmu oraz towarzysząca otyłości
• palenie papierosów
• przebywanie na wysokości powyżej 2500 m n.p.m.
• leczenie glikokortykosteroidami doustnymi

Obniżenie hematokrytu:

• przewodnienie
• anemia z niedoboru żelaza
• anemia megaloblastyczna z niedoboru witaminy B12
• krwawienia z przewodu pokarmowego w przebiegu choroby wrzodowej
• obfite krwawienia miesięczne
• anemia sierpowatokrwinkowa
• sferocytoza
• przewlekłe choroby nerek przebiegające ze spadkiem syntezy erytropoetyny
• uszkodzenie szpiku kostnego (toksyczne, polekowe, w przebiegu niektórych nowotworów czy infekcji)

Hb (HGB) — hemoglobina, czyli barwnik krwinek czerwonych odpowiedzialny za transport tlenu. Najczęściej wysoki poziom hemoglobiny wynika z odwodnienia organizmu, a także towarzyszy stanom przebiegającym ze wzrostem liczby krwinek czerwonych i hematokrytu. Z kolei spadek wartości hemoglobiny może wskazywać na anemię i stany przebiegające ze spadkiem liczby krwinek czerwonych.

Podwyższenie poziomu hemoglobiny:

• odwodnienie
• czerwienica prawdziwa, czyli schorzenie genetyczne przebiegające z nasiloną produkcją erytrocytów w szpiku
• czerwienica wtórna, pojawiająca się w chorobach płuc (POChP, zwłóknienie płuc), chorobach serca, bezdechu sennym, zatruciu tlenkiem węgla
• czerwienica rzekoma, wynikająca z odwodnienia organizmu oraz towarzysząca otyłości
• palenie papierosów
• przebywanie na wysokości powyżej 2500 m n.p.m.
• leczenie glikokortykosteroidami doustnymi

Obniżenie poziomu hemoglobiny:

• przewodnienie
• anemia z niedoboru żelaza
• anemia megaloblastyczna z niedoboru witaminy B12
• krwawienia z przewodu pokarmowego w przebiegu choroby wrzodowej
• obfite krwawienia miesięczne
• anemia sierpowatokrwinkowa
• sferocytoza
• przewlekłe choroby nerek przebiegające ze spadkiem syntezy erytropoetyny
• uszkodzenie szpiku kostnego (toksyczne, polekowe, w przebiegu niektórych nowotworów czy infekcji)

MCV (mean corpuscular volume) — średnia objętość krwinki czerwonej, określa wielkość erytrocytów. Ten parametr ma ogromne znaczenie w różnicowaniu anemii mikrocytarnej i makrocytarnej, czyli przebiegające z obecnością małych lub dużych erytrocytów. Obniżona wartość MCV zazwyczaj wskazuje na niedokrwistość z niedoboru żelaza, a także anemię chorób przewlekłych. Z kolei obecność krwinek o podwyższonej wartości MCV wskazuje na anemię makrocytarną, związaną z niskim poziomem witaminy B12.

Podwyższone MCV:

• niedobór witaminy B12
• niedobór kwasu foliowego
• niedokrwistość złośliwa
• choroby wątroby
• niedoczynność tarczycy

Obniżone MCV:

• niedobór żelaza
• talasemie
• anemia chorób przewlekłych
• anemia aplastyczna

MCH (mean corpuscular hemoglobin) — średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej. Wzrost wartości tego parametru wskazuje na obecność tzw. erytrocytów hiperchromicznych i towarzyszyć może anemii megaloblastycznej (z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego). Fizjologiczny wzrost MCH odnotowywany jest w przebiegu ciąży. Z kolei do spadku wartości MCH dochodzi zazwyczaj w anemii z niedoboru żelaza i anemii chorób przewlekłych.

Podwyższone MCH:

• anemia z niedoboru witaminy B12
• anemia hemolityczna
• nadczynność tarczycy
• choroby wątroby
• stosowanie leków immunosupresyjnych

Obniżone MCH:

• anemia z niedoboru żelaza
• anemia chorób przewlekłych
• talasemia
• nadużywanie alkoholu
• stosowanie niektórych leków (np. chloramfenikolu)
• przewodnienie organizmu
• krwawienia

MCHC (mean corpuscular hemoglobin concentration) — średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie. Ponieważ jest to parametr analogiczny do MCH, tylko wyrażony w innej jednostce, interpretacja jest taka sama jak w przypadku MCH.

Podwyższone MCHC:

• anemia z niedoboru witaminy B12
• anemia hemolityczna
• nadczynność tarczycy
• choroby wątroby
• stosowanie leków immunosupresyjnych
• toczeń układowy
• niektóre chłoniaki

Obniżone MCHC:

• anemia z niedoboru żelaza
• anemia chorób przewlekłych
• talasemia
• nadużywanie alkoholu
• stosowanie niektórych leków (np. chloramfenikolu)
• przewodnienie organizmu
• krwawienia

RDW (red blood cell distribution width) — miara zróżnicowania wielkości erytrocytów. Wskaźnik ten może być wyrażony jako RDW-SD (red blood cell distribution width, standard deviation) — wskaźnik rozkładu objętości erytrocytów lub RDW-CV (red blood cell distribution width, coefficient of variation) — współczynnik zmienności rozkładu objętości erytrocytów. Wzrost wartości tego parametru wskazuje na większe zróżnicowanie wielkości krwinek czerwonych, np. w przebiegu anemii. Parametr powinien być zawsze interpretowany łącznie z wartością MCV.

Powyższone RDW:

• stany zapalne
• infekcje
• niektóre nowotwory
• zespoły mielodysplastyczne
• anemia z niedoboru żelaza
• anemia z niedoboru witaminy B12

Obniżone RDW zazwyczaj pozbawione jest znaczenia klicznego.

Rc (RET) — liczba retikulocytów, czyli komórek będących prekursorami erytrocytów. Takie niedojrzałe krwinki czerwone powstają w większych ilościach w stanach nasilonej erytropoezy, gdy w szpiku produkowane są erytrocyty. Wzrost retikulocytów obserwowany jest zatem po krwawieniach, w przebiegu hemolizy czy w trakcie leczenia anemii. Niskie wartości RET występują w aplazji szpiku, w niedoczynności tarczycy czy zaburzeniach pracy nerek (produkują one wówczas mniej hormonu erytropoetyny, regulującej proces syntezy krwinek czerwonych.

Podwyższone retikulocyty:

• stan po krwawieniach
• niedokrwistości hemolityczne
• stan po leczeniu anemii preparatami zawierającymi żelazo lub witaminę B12
• stan po splenektomii
• ciąża
• przewlekłe niedotlenienie organizmu

Obniżone retikulocyty:

• anemia aplastyczna
• nieleczona niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 lub żelaza
• niewydolnośc nerek przebiegająca ze spadkiem syntezy erytropoetyny
• niedoczynność tarczycy

Układ płytkowy:

PLT — liczba płytek krwi (trombocytów). Małopłytkowość (trombocytopenia), czyli zbyt niski poziom płytek krwi może towarzyszyć aplazji szpiku czy uszkodzeniom szpiku o rozmaitym podłożu, krwawień, niedoborów witaminy B12 lub kwasu foliowego. Ponadto u kobiet może występować tzw. małopłytkowość cykliczna, występująca regularnie co 21-39 dni. Z kolei nadpłytkowość (trombocytoza), czyli za wysoki poziom płytek krwi może pojawić się w przebiegu przewlekłych infekcji czy stanów zapalnych, po ostrej utracie krwi (gdy dochodzi do kompensacyjnego nasilenie produkcji płytek krwi), nowotworów. Ponadto taka zmiana w morfologii towarzyszy czerwienicy prawdziwej oraz nadpłytkowości samoistnej.

Podwyższone płytki krwi:

• stany zapalne
• niektóre schorzenia autoimmunologiczne
• stany po utracie krwi
• niedokrwistość z niedoboru żelaza
• resekcja śledziony
• nadużywanie alkoholu
• przewlekła białaczka szpikowa
• nadpłytkowość samoistna
• czerwienica prawdziwa
• nowotwory

Obniżone płytki krwi:

• anemia aplastyczna
• choroby wątroby i nerek
• malaria
• stosowanie niektórych leków (NLPZ, leki przeciwdrgawkowe)
• niedobór witaminy B12 i/lub kwasu foliowego
• małopłytkowość cykliczna u kobiet

MPV (mean platelets volume) — średnia objętość płytki krwi. Wzrost wartości tego parametru, czyli obecność płytek olbrzymich zazwyczaj wynika z większego zapotrzebowania na płytki, któremu towarzyszy uwalnianie dużych, niedojrzałych płytek ze szpiku do krwi. Mowa m.in. o anemiach, krwawieniach, czyli w dużym uproszczeniu tych sytuacjach, które prowadzą do małopłytkowości. Z kolei obniżenie MPV i obecność małych płytek krwi towarzyszą zaburzeniom produkcji płytek krwi w szpiku.

Podwyższone MPV:

• stan po zabiegu operacyjnym lub urazie
• zespoły mieloproliferacyjne
• niedawno przebyty krwotok
• anemia z niedoboru żelaza

Obniżone MPV:

• zaburzenia pracy szpiku
• anemia z niedoboru witaminy B12
• anemia aplastyczna

PDW - wskaźnik anitocytozy płytek krwi, czyli zróżnicowania płytek pod kątem wielkości. Wzrost wartości PDW wskazuje na większe zróżnicowanie płytek krwi pod kątem ich wielkości i zazwyczaj towarzyszy stanom zwiększonego zapotrzebowania na płytki krwi, a zatem - ich zwiększonej produkcji.

Wysokie PDW:

• ciąża
• anemia z niedoboru żelaza
• anemia z niedoboru witaminy B12
• nowotwory
• plamica małopłytkowa
• obfite krwawienia miesięczne
• wczesny etap infekcji bakteryjnej

Niskie PDW zazwyczaj pozbawione jest znaczenia klinicznego.

P-LCR - odsetek dużych płytek krwi. Wzrost wartości tego parametru wskazuje na obecność płytek olbrzymich lub agregatów płytek krwi.

Podwyższone P-LCR:

• małopłytkowość immunologiczna
• niedokrwistość megaloblastyczna
• nadpłytkowości
• infekcje 

Obniżone P-LCR zazwyczaj pozbawione jest znaczenia klinicznego.

PCT - płytkokryt, czyli stosunek objętości płytek krwi do całkowitej objętości krwi. Wzrost wartości tego parametru może towarzyszyć nadpłytkowości, spożywaniu alkoholu, zażywaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej, schorzeniom autoimmunologicznym. Niski płytkokryt zazwyczaj towarzyszy małopłytkowości.

Wysoki PCT:

• nadpłytkowość
• nadużywanie alkoholu
• stany zapalne
• choroby autoimmunologiczne
• niedobór żelaza

Niski PCT:

• małopłytkowość
• niedobór witaminy B12

Układ białokrwinkowy:

WBC (Leu) - liczba krwinek białych. W skład tej linii komórkowej wchodzą następujące frakcje: neutrofile, limfocyty, monocyty, eozynofile i bazofile. Wzrost liczny leukocytów (leukocytoza) może wskazywać na stan zapalny, choroby autoimmunologiczne, zakażenia bakteryjne. Fizjologiczny wzrost leukocytów obserwowany jest w ciąży, po wysiłku fizycznym, u palaczy, po obfitym posiłku a także w przebiegu stresu. Spadek liczby leukocytów (leukopenia) może towarzyszyć przewlekłym stanom zapalnym, ciężkim zakażeniom, niedoborowi witaminy B12 i/lub kwasu foliowego, zaburzeniom pracy szpiku.

Podwyższone leukocyty:

• stres
• intensywny wysiłek fizyczny
• palenie papierosów
• ciąża
• infekcje
• stany zapalne
• oparzenia
• zabiegi operacyjne
• choroby autoimmunologiczne
• stosowanie niektórych leków (NLPZ, glikokortykosteroidów, leków przeciwdrgawkowych)
• nowotwory

Obniżone leukocyty:

• okres zdrowienia po infekcji wirusowej lub bakteryjnej
• niedobory immunologiczne
• niedożywienie
• powiększenie śledziony
• marskość wątroby
• stany po chemioterapii i radioterapii

NEUT - liczba neutrofilów. Wzrost liczebności tych komórek może towarzyszyć stanowi zapalnemu, infekcjom bakteryjnym, stresowi, urazowi, intensywnemu wysiłkowi fizycznemu. Spadek liczby neutrofilów może wskazywać na zaburzenia pracy szpiku, niedobory niektórych witamin z grupy B, infekcje wirusowe.

Podwyższone neutrofile:

• ostre zakażenia bakteryjne
• intensywny wysiłek fizyczny
• uraz
• stres
• mocznika
• stan po krwotoku
• przewlekła białaczka szpikowa

Obniżone neutrofile:

• infekcje wirusowe
• schorzenia autoimmunologiczne (np. RZS, toczeń układowy)
• niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego

NEUT% - procentowy odsetek neutrofilów. Interpretacja parametru jest taka sama, jak w przypadku wartości bezwzględnej.

LYMPH - liczba limfocytów. Wysoki poziom tych komórek (limfocytoza) najczęściej towarzyszy infekcjom wirusowym, a także niektórym zakażeniom bakteryjnym. Ponadto wzrost poziomu limfocytów wskazywać może na nadczynność tarczycy oraz schorzenia autoimmunologiczne. Natomiast limfopenia, czyli zbyt niski poziom limfocytów pojawia się w późniejszych etapach infekcji, gdy dochodzi do „zużywania” tych komórek. Inne potencjalne przyczyny to choroby tarczycy, niektóre schorzenia nowotworowe, zakażenie wirusem HIV czy wrodzone niedobory odporności.

Podwyższone limfocyty:

• infekcje wirusowe
• niektóre zakażenia bakteryjne (gruźlica, kiła, krztusiec)
• nadczynność tarczycy
• choroby autoimmunologiczne

Obniżone limfocyty:

• stres
• intensywny wysiłek fizyczny
• posocznica
• zakażenie wirusem HIV
• wrodzone niedobory odporności
• niewydolność wątroby lub nerek
• sarkoidoza 
• stosowanie niektórych leków (tyreostatyków, NLPZ, leków przeciwcukrzycowych)

LYMPH% - procentowy odsetek limfocytów. Interpretacja parametru jest taka sama, jak w przypadku wartości bezwzględnej.

RE-LYMP - limfocyty reaktywne, w których skład wchodzą limfocyty B (AS-Lymp) oraz inne linie limfocytarne. Wzrost liczebności tej frakcji komórkowej towarzyszy infekcjom wirusowym oraz schorzeniom autoimmunologicznym.

RE-LYMP% - procentowy odsetek reaktywnych limfocytów.

AS-LYMP - pobudzone limfocyty B, wytwarzające przeciwciała po kontakcie z antygenami wirusowymi. Podwyższona wartość towarzyszy infekcjom wirusowym.

AS-LYMP% - procentowy odsetek pobudzonych limfocytów B.

MONO - liczba monocytów. Zwiększenie liczebności tych komórek (monocytoza) może towarzyszyć infekcjom wirusowym, w tym mononukleozie zakaźnej, chorobom zakaźnym tkanki łącznej czy poważnym zaburzeniom pracy wątroby. Rzadziej wysoka liczba monocytów wskazuje na nowotwory. Do zmniejszenia liczebności monocytów prowadzą wrodzone lub nabyte niedobory odporności, przewlekły stres, stany nerwicowe i depresyjne.

Podwyższone monocyty:

• infekcje wirusowe
• stany zapalne jelit
• leczenie glikokortykosteroidami
• choroby układowe tkanki łacnej (np. toczeń układowy)
• przewlekła białaczka szpikowa
• ostra białaczka monocytowa i mielomonocytowa
• choroby ziarniniakowe
• zaburzenia pracy wątroby

Obniżone monocyty:

• stres
• niedożywienie
• wrodzone lub nabyte niedobory odporności

MONO% - procentowy odsetek monocytów. Interpretacja parametru jest taka sama, jak w przypadku wartości bezwzględnej.

EO - liczba eozynofilów. Wzrost poziomu tej frakcji komórkowej może towarzyszyć alergiom, zakażeniom pasożytniczym oraz infekcjom dróg oddechowych. Natomiast obniżona liczebność eozynofilów może towarzyszyć zakażeniom bakteryjnym, stosowaniu glikokortykosteroidów, długotrwałemu narażeniu na stres.

Podwyższone eozynofile:

• infekcje pasożytnicze
• alergie
• niektóre nowotwory
• infekcje drog oddechowych
• choroby reumatologiczne

Obniżone eozynofile:

• przewlekły stres
• intensywny wysiłek fizyczny
• stosowanie glikokortykosteroidów
• poważne infekcje bakteryjne 

EO% - procentowy odsetek eozynofilów. Interpretacja parametru jest taka sama, jak w przypadku wartości bezwzględnej

BASO - liczba bazofilów. Bazofile mogą pojawić się w większej ilości w przebiegu infekcji dróg oddechowych, a także alergii. Inna potencjalna przyczyna to niedoczynność tarczycy oraz niektóre schorzenia autoimmunologiczne. Do zmniejszenia liczebności tej populacji białych krwinek przyczynia się najczęściej stres oraz nadczynność tarczycy.

Podwyższone bazofile:

• stany zapalne
• infekcje pasożytnicze
• alergie
• przewlekła białaczka szpikowa
• zespoły mielodysplastyczne
• niedoczynność tarczycy

Obniżone bazofile:

• nadczynność tarczycy
• przewlekłe stosowanie glikokortykosteroidów

BASO% - procentowy odsetek bazofilów. Interpretacja parametru jest taka sama, jak w przypadku wartości bezwzględnej

IG - niedojrzałe granulocyty. Ich obecność we krwi wskazuje na stan zapalny, infekcję bakteryjną lub grzybiczą, choroby autoimmunologiczne, a rzadszą przyczyną są nowotwory.

IG% - procentowy odsetek niedojrzałych granulcytów.

NRBC - jądrzaste krwinki czerwone, czyli niedojrzałe erytrocyty (erytroblasty). Ich obecność we krwi wskazuje na nasilone procesy produkcji krwinek czerwonych. Mowa m.in. o zaawansowanej niedokrwistości, zespołach mieloproliferacyjnych, krwotokach.

Podwyższona wartość NRBC:

• stany pokrwotoczne
• zespoły mielodysplastyczne
• anemie

NRBC% - procentowy odsetek erytroblastów.

Podczas interpretowania wyników morfologii należy pamiętać, że konieczne jest uwzględnienie wszystkich parametrów morfologii. Interpretacja pojedynczych wyników jest bardzo utrudniona.

Chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jedną istotną kwestię, która w szczególny sposób zainteresuje rodziców. Odbierając wyniki morfologii dziecka możemy być zaniepokojeni, widząc liczne strzałeczki wskazujące odstępstwa od normy. Jednak taka interpretacja dotyczy norm dla dorosłych, natomiast dla dzieci i młodzieży w poszczególnych grupach wiekowych opracowano osobne zakresy wartości referencyjnych. Proszę udać się z wynikiem do pediatry, który w odpowiedni sposób zinterpretuje wyniki.

Wersja w formacie PDF do wydruku + dziennik ciśnienia krwi

Urofemina układ moczowy

59 zł

Do koszyka

Włosy

45 zł

Do koszyka

Serce

55 zł

Do koszyka