Trudno gojące się rany - jak się ich pozbyć?

Marek Skoczylas

Rana to przerwanie ciągłości naskórka, które pojawia się podczas wykonywania rutynowych czynności, urazów, rozmaitych stanów chorobowych. Zazwyczaj rany szybko się goją, jednak niekiedy czas ten ulega znacznemu wydłużeniu. Co wpływa na tempo gojenia rany i w jaki sposób usprawnić ten proces?

Proces gojenia się ran przebiega w kilku etapach. Pierwszy z nich to tzw. faza zapalna, podczas której dochodzi do oczyszczania rany. To wtedy uszkodzone komórki ulegają rozpadowi i upłynnieniu, a następnie wydaleniu na zewnątrz rany.

Kolejny etap obejmuje powstanie tzw. ziarniny, czyli bogato unaczynionej tkanki wypełniającej ranę. Z czasem ziarnina ulega zwłóknieniu i powstaje blizna.

Istnieje kilka czynników znacząco zwiększających ryzyko powstania trudno gojących się ran. Te najistotniejsze to:

zaburzenia krążenia krwi, co wiąże się upośledzonym transportem tlenu i substancji odżywczych w okolicę rany
cukrzyca, której towarzyszą zaburzenia krwi i większa podatność na zakażenia
niewłaściwie zbilansowana dieta
unieruchomienie
nadmierne przesuszenie powierzchni rany
dysfunkcje układu immunologicznego.

Aby rany goiły się szybko i sprawnie, dobrze jest — o ile to możliwe — wyeliminować wspomniane czynniki. To oznacza kompleksowe działanie, które najlepiej jest wdrożyć na stałe jeszcze zanim pojawi się problem z gojeniem.

Zapobieganie takim schorzeniom jak cukrzyca czy miażdżyca, a także otyłość pozwala zredukować ryzyko rozwoju wielu powikłań, w tym spowolnionego gojenia się ran. Co jeszcze można zrobić?

Ogromny wpływ na jakość procesu gojenia ma odpowiednie zabezpieczenie rany przed zakażeniami i utrzymanie wilgotnego środowiska. Pomóc w tym mogą odpowiednie opatrunki, np. hydrokoloidy czy hydrożele, dekstranomery oraz opatrunki poliuretanowo-piankowe.

Na płytkie rany można aplikować okłady z ziół. Najlepiej sprawdzą się:

babka lancetowata
skrzyp polny
żywokost
nagietek lekarski
rozmaryn
arnika górska
tasznik pospolity
aloes

Aby zredukować ryzyko nadkażenia rany bakteriami (przede wszystkim Staphylococcus aureus oraz Pseudomonas aeruginosa), warto aplikować na rany srebro koloidalne. Preparaty czy opatrunki ze srebrem skutecznie ograniczają namnażanie bakterii Gram-ujemnych i Gram-dodatnich.

Naturalnym remedium na trudno gojące się rany jest miód Manuka. W badaniach klinicznych wykazano, że miejscowe stosowanie tego miodu zauważalnie przyspiesza gojenie głębokich ran.

Przestrzegam jednak przed aplikowaniem „zwykłego” miodu Manuka, który przeznaczony jest do spożywania. W miodzie tego typu mogą znajdować się przetrwalniki Clostridium botulinum, których obecność w otwartej ranie prowadzi do poważnego zakażenia. Należy sięgnąć po miód medyczny, który pozbawiony jest przetrwalników Clostridium.

W przypadku poważnych ran i owrzodzeń, zbawienne mogą okazać się wizyty w komorze hiperbarycznej. Stwarzamy wówczas doskonałe warunki do gojenia ran - znacznie więcej tlenu dostarczane jest wraz z krwią do rany, co pobudza regenerację tkanki.

Hemoglobina staje się bardziej wysycona tlenem, naczynia krwionośne rozszerzają się, ponadto zachodzi neoangiogeneza, czyli powstawanie nowych naczyń. Prowadzi to do pobudzenia syntezy kolagenu, aktywowania komórek układu odpornościowego, co redukuje ryzyko zakażenia rany.

Na koniec przypomnę o diecie — odpowiedni model żywienia ma ogromne znaczenie dla sprawnego procesu regeneracji. Należy zadbać o wzbogacenie diety w białko, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminę C, witaminy z grupy B, cynk oraz magnez.

Więcej na temat wspomagania gojenia się ran opowiadam w tym odcinku: