Świąd skóry - jak rozpoznać przyczynę i jak łagodzić objawy?

Świąd skóry to dość częsta przypadłość, która może wynikać z niewłaściwej pielęgnacji lub towarzyszy niektórym schorzeniom dermatologicznym oraz ogólnoustrojowym.

Z racji uciążliwego charakteru tej dolegliwości, świąd skórny wymaga odpowiedniego postępowania, koncentrującego się na zdiagnozowaniu i wyeliminowaniu jego przyczyny. Dodatkowo można z powodzeniem zastosować doraźne metody łagodzenia świądu. 

Świąd to silny dyskomfort wyzwalający odruch drapania się. Może być zlokalizowany miejscowo lub mieć charakter uogólniony. Czego objawem może być swędzenie skóry?

Wynikać może z przesuszenia skóry, działania bodźców mechanicznych, termicznych, chemicznych.

Może być także konsekwencją wzmożonego pobudzenia układu nerwowego oraz mieć podłoże psychosomatyczne (swędzenie skóry na tle nerwowym).

Świąd ograniczony do określonych partii skóry często wynika z obecności takich schorzeń jak:

• infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze
• łuszczyca
• atopowe zapalenie skóry
• alergie
• świerzb
• pokrzywka

W takiej sytuacji świądowi towarzyszą zazwyczaj zmiany skórne, takie jak zaczerwienienie, wysypka czy łuszczenie skóry. 

Co zrobić, gdy swędzi skóra na całym ciele? Niekiedy świąd dotyczy całego ciała i jednocześnie brak jest widocznych zmian na skórze.

Wówczas wśród potencjalnych przyczyn takiego uogólnionego świądu można wymienić np. schorzenia układu krwiotwórczego, takie jak niedobór żelaza, mastocytoza czy czerwienica prawdziwa.

Niski poziom żelaza z towarzyszącym obniżonym stężeniem ferrytyny wskazuje na zubożenie tkankowych zapasów tego pierwiastka.

Wśród czynników zwiększających ryzyko rozwoju niedoboru żelaza wymienić można niskie spożycie żelaza wraz z dietą, obfite krwawienia miesięczne, chorobę wrzodową, zakażenie Helicobacter pylori, infekcje pasożytnicze. 

Mastocytoza to choroba przebiegająca z nadmiernym namnażaniem i nagromadzeniem komórek tucznych (mastocytów). Uwalnianiu histaminy z komórek tucznych towarzyszy zaczerwienienie skóry, pokrzywka, świąd, a także objawy ogólne — osłabienie, spadek masy ciała, podwyższona temperatura.

Z kolei czerwienica to zaburzenie przebiegające z nasiloną produkcją krwinek czerwonych. Może mieć charakter pierwotny lub wtórny:

• czerwienica pierwotna to schorzenie nowotworowe, wynikające z mutacji genetycznej w komórce krwiotwórczej szpiku
• czerwienica wtórna rozwija się w stanach niedotlenienia organizmu (palenie papierosów, bezdech senny, choroby serca i płuc)

Uczucie swędzenia skóry bez objawów skórnych może pojawić się ponadto w efekcie takich zaburzeń i schorzeń jak:

• choroby tarczycy
• hiperkalcemia
• cukrzyca
• choroby wątroby i dróg żółciowych
• neuropatie
• przewlekła niewydolność nerek.

W przypadku takiego rozległego świądu konieczne jest wykonanie odpowiednich badań, w tym poziomu glukozy, TSH i hormonów tarczycy, prób wątrobowych, mocznika, kreatyniny i GFR, elektrolitów.

Czym zlikwidować swędzenie skóry? Doraźne łagodzenie świądu możliwe jest dzięki zastosowaniu tych metod:

• kąpiele w płatkach owsianych
• kąpiele z sodą oczyszczoną
• zimne okłady
• nawilżanie skóry emolientami
• okłady z aloesu, rozcieńczonego octu jabłkowego, nagietka czy lawendy

Oczywiście należy mieć na uwadze, że leczenie świądu wymaga zdiagnozowania i wyeliminowania przyczyny.