Colostrum - co to jest, jakie ma właściwości?

Marek Skoczylas

colostrum jelita odporność profilaktyka suplementacja

Colostrum (młodziwo, siara) to pierwsze mleko produkowane przez ssaki po urodzeniu. Wyróżnia się bogactwem związków aktywnych, dlatego colostrum wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych.

Ponieważ w ostatnim czasie rośnie zainteresowanie colostrum i przybywa badań klinicznych prezentujących możliwość zastosowania siary, warto dowiedzieć się więcej na temat tej unikatowej substancji.

Co to jest colostrum i co zawiera?

Colostrum to pierwszy pokarm produkowany w gruczołach piersiowych ssaków. Nazwa siara wynika z charakterystycznego, lekko żółtawego odcienia. Najintensywniejsza produkcja siary ma miejsce przed porodem i do 72 godzin po porodzie.

Ponieważ jest to pierwszy pokarm, z jakim ma kontakt noworodek i ma on przygotować oseska do życia pozamacicznego, młodziwo zawiera ogromną ilość związków odżywczych.

Głównym zadaniem colostrum jest wzmocnienie układu odpornościowego tak, aby mógł on skutecznie walczyć z drobnoustrojami. Ponadto pierwszy pokarm ma wysoki potencjał odżywczy.

Oto, jakie związki aktywne kryje w sobie colostrum:

- witaminy A, C, E, D i z grupy B

- cynk, wapń, magnez, potas, chrom, miedź, żelazo

- laktoferyna

- laktoalbumina

- laktoglobulina

- lizozym

- glikomakropeptyd

- laktoperoksydaza

- czynniki wzrostu

Colostrum jest bardziej stężone niż pokarm produkowany w późniejszym okresie. Cechuje się wyższą zawartością immunoglobulin, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz białka. Z kolei "zwykłe" mleko wyróżnia się większą zawartością laktozy oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie.

Nasz pierwszy kontakt z colostrum ma miejsce zaraz po naszych narodzinach, podczas pierwszych karmień piersią. Potem skład mleka mamy znacząco się zmienia.

Oznacza to, że obecne jest wąskie okno czasowe, w którym noworodek korzysta z dobrodziejstw colostrum. Możliwe jest natomiast czerpanie z dobroczynnych możliwości colostrum w dowolnym momencie — wystarczy sięgnąć po suplement zawierający colostrum.

Najczęściej jest to siara bydlęca lub kozia, a do kwestii różnic między nimi i do rozstrzygnięcia, które colostrum jest lepsze, wrócę w dalszej części tekstu.

Właściwości colostrum

Z bardzo bogatego składu siary wynikają jej unikatowe właściwości. Ponieważ substancja ta jest bardzo bogata w immunoglobuliny, laktoferynę, lizozym oraz laktoperoksydazę, doskonale wspomaga naturalną odporność organizmu. Wspomaga walkę z bakteriami, wirusami oraz grzybami.

Odporność wzmacniają także cytokiny, które wykazują działanie przeciwzapalne. Z kolei czynniki wzrostu skutecznie wspomagają procesy regeneracyjne organizmu. Z takiej właściwości colostrum szczególnie ucieszą się osoby aktywne fizycznie, gdyż młodziwo może usprawnić powysiłkową regenerację mięśni, a także zapewnić efektywniejszy przyrost beztłuszczowej masy ciała.

Coraz więcej wiadomo o niezwykle korzystnym wpływie colostrum na jelita. Młodziwo może redukować stany zapalne jelit, wspomaga rozwój fizjologicznej flory bakteryjnej, a także odpowiada za uszczelnienie bariery jelitowej.

Ponadto pojawiają się doniesienia o możliwości wykorzystania colostrum jako wsparcia w celu normalizacji poziomu glukozy i cholesterolu. Siara wykazuje także działanie neuroprotekcyjne, coraz częściej wspomina się także o potencjalne przeciwnowotworowym siary.

Colostrum bydlęce vs colostrum kozie

Najłatwiej jest zdobyć colostrum bydlęce, co uwarunkowane jest jego niższą ceną oraz możliwością łatwego pozyskania. Inne opcje to m.in. siara kozia czy owcza. Skład takiego colostrum jest zazwyczaj podobny do składu siary ludzkiej, jednak z racji wystąpienia kilku subtelnych różnic w składzie, za najlepszy wybór uznawane jest colostrum kozie. Już tłumaczę dlaczego.

Ogromna przewaga colostrum koziego nad bydlęcym wynika z kilkukrotnie wyższej zawartości laktoferyny. Jest to jeden z najważniejszych związków aktywnych o wysokim potencjale przeciwzapalnym oraz przeciwdrobnoustrojowym.

Ponadto siara pozyskiwana od kóz wykazuje znacznie korzystniejszy wpływ na florę jelitową, zwłaszcza na bakterie Bifidobacterium. Ponadto wykazano, iż takie colostrum cechuje się wyższą zawartością żelaza oraz tokoferoli.

Jak stosować colostrum?

Dawkowanie colostrum powinno być zgodne z rekomendacjami producenta danego suplementu. Wynika to z faktu, iż tego typu suplementy mogą różnić się standaryzacją siary.

Zazwyczaj pełna kuracja trwa około 2-3 miesięcy. Dobry czas na wdrożenie kuracji uodparniającej to okres jesienno-zimowy, choć suplementację siary można oczywiście wdrożyć o dowolnej porze roku.

Colostrum — przeciwwskazania

Jedynym przeciwwskazaniem do suplementowania colostrum jest uczulenie na białko mleka krowiego oraz nietolerancja laktozy. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny skonsultować kwestię suplementacji colostrum z lekarzem prowadzącym. Poza tym brak jest przeciwwskazań do suplementowania siary.

Wpływ colostrum na odporność

Jednym z najważniejszych wyzwań, przed którymi staje organizm noworodka, jest pierwszy jego kontakt z drobnoustrojami, co następuje zaraz po porodzie. Jest to o tyle niebezpieczna sytuacja, że układ odpornościowy jest jeszcze nierozwinięty i kształtować się będzie w odpowiedzi na postępującą ekspozycję na wirusy i bakterie.

To wtedy rozwinie się tzw. pamięć immunologiczna. Aby zapewnić maksymalne wsparcie dla niedojrzałego układu odpornościowego noworodka, pierwszy pokarm produkowany przez matkę stanowi istny koktajl immunologiczny.

I to wyjaśnia, dlaczego colostrum doskonale wspomaga naturalną odporność organizmu.

Colostrum zawiera immunoglobuliny, które regulują odpowiedź immunologiczną po kontakcie organizmu z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Kolejnym istotnym składnikiem siary są oligosacharydy, które kształtują odporność jelitową.

Po pierwsze ograniczają przyleganie do nabłonka jelit takich bakterii jak E.coli, Salmonella czy Helicobacter pylori. Po drugie — działają jak prebiotyki, stymulując wzrost flory bakteryjnej w świetle jelit.

Zawarta w młodziwie laktoperoksydaza to enzym wykazujący działanie bójcze wobec licznych bakterii Gram dodatnich i Gram ujemnych.

Z kolei lizozym inicjuje proces lizy bakterii, czyli ich rozpadu. Laktoferyna stymuluje wzrost komórka nabłonka jelitowego, pobudza układ immunologiczny, redukuje częstość występowania infekcji.

Colostrum zawiera ponadto czynniki wzrostu, które na drodze korzystnego modulowania składu flory jelitowej wzmacniają potencjał odpornościowy organizmu.

Co o właściwościach uodparniających colostrum mówią wyniki badań? Wykazano m.in., że suplementowanie siary przekłada się na mniejszą częstość występowania infekcji górnych dróg oddechowych oraz biegunek infekcyjnych.

O tym, jak znaczący wpływ na odporność ma colostrum najlepiej świadczy fakt, że dwumiesięczna profilaktyczna suplementacja tej substancji chroniła przed grypą lepiej niż szczepienia ochronne.

Colostrum a szczelność bariery jelitowej

Jedną z niezwykle istotnych właściwości colostrum jest uszczelnienie bariery jelitowej. Jest to utworzona przez błonę śluzową jelita bariera oddzielająca światło jelit od krwi, tkanek i narządów wewnętrznych.

Dzięki obecności kosmków jelitowych powierzchnia wewnętrzna jelit może osiągać nawet 400 m2, co odpowiada wielkości boiska do koszykówki! Jest to możliwe dzięki ogromnej liczbie uwypukleń śluzówki do światła jelita, co ma usprawnić procesy wchłaniania składników odżywczych.

Zachowanie integralności tej ogromnej bariery jelitowej ma ogromne znaczenie dla selektywnej przepuszczalności dla związków odżywczych, a jednocześnie — zapobiegania przenikaniu do krwiobiegu toksynom bakteryjnym.

Jeśli dojdzie do naruszenia bariery jelitowej, wówczas wzrasta ryzyko rozwoju alergii pokarmowych, a także schorzeń autoimmunologicznych. Rozszczelnienie bariery jelitowej powiązano z następującymi schorzeniami:

- stany zapalne jelit

- zespół jelita nadwrażliwego

- celiakia

- reumatoidalne zapalenie stawów

- cukrzyca typu 1 i 2

- alergie i nadwrażliwości pokarmowe

- choroba Parkinsona

- zaburzenia ze spektrum autyzmu

- depresja

- niealkoholowe stłuszczenie wątroby

- zespół przewlekłego zmęczenia

Tak długa lista schorzeń najlepiej obrazuje, jak istotną rolę w zachowaniu ogólnego zdrowia ma podtrzymanie szczelności bariery jelitowej. Wśród osób szczególnie narażonych na rozszczelnienie tej bariery wymienić można m.in.:

- osoby z dysbiozą jelit, np. w efekcie stosowania antybiotykoterapii

- każdego, kto jest narażony na przewlekły stres

- osoby ze zdiagnozowanymi infekcjami jelit czy stanami zapalnymi jelit

- pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi

Takie osoby powinny zrobić wszystko, aby utrzymać optymalną integralność bariery jelitowej. Poza takimi powszechnie znanymi metodami jak suplementowanie glicyny czy probiotyków pomocne może być colostrum.

Wykazano bowiem, że wystarczy suplementować colostrum w dawce 500 mg dwa razy dziennie przez okres 20 dni, aby obniżyć przepuszczalność jelit.

Wspomnę na koniec o bardzo częstej, choć wciąż jeszcze mało znanej przyczynie nieszczelności bariery jelitowej. Mowa o niesteroidowych lekach przeciwzapalnych, stosowanych powszechnie w celu łagodzenia bólu lub stanu zapalnego.

Tego typu specyfiki mogą w powazny sposób zmniejszyć integralnośc bariery tworzonej przez śluzówkę jelit. Aby znacznie zminimalizowac negatywny wpływ NLPZ na jelita, wystarczy jednocześnie z tymi lekami stosować colostrum. Takie postępowanie pozwala na skuteczniejsze podtrzymanie szczelności bariery jelitowej.

Wpływ colostrum na układ nerwowy

Jedną z najbardziej zaskakujących właściwości siary jest jej bardzo korzystny wpływ na mózg i ograniczenie procesów neurodegeneracyjnych.

Najbardziej spektakularnym efektem suplementacji siary może być zmniejszenie kumulacji beta-amyloidu w mózgu. Przypomnę, że beta-amyloid to białko, którego kumulacja w obrębie komórek nerwowych mózgu prowadzi do rozwoju choroby Alzheimera.

W efekcie wdrożenia u osób ze zdiagnozowaną chorobą Alzheimera suplementacji kolostryniny, czyli jednej z substancji aktywnej wyizolowanej z colostrum, uzyskano bardzo obiecujące efekty. Odnotowano poprawę samopoczucia i codziennego funkcjonowania.

Wykazano ponadto, że stosowaniu colostrum towarzyszy poprawa funkcji poznawczych, także u osób bez zdiagnozowanych zaburzeń neurodegeneracyjnych.

Colostrum kontra cukrzyca

Colostrum może być pomocne zarówno w profilaktyce, jaki wspomagania leczenia takich zaburzeń metabolicznych jak hiperglikemia czy zaburzenia lipidowe.

W jednym z badań wykazano, że suplementowanie 300 mg colostrum przez osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą typu 2 przekłada się na lepszą normalizację glikemii. A co więcej, możliwe było zredukowanie dotychczas stosowanej dawki insuliny.

W innym badaniu wykazano, że przyjmowanie 5 g colostrum dziennie przyczyniło się do obniżenia poziomu cholesterolu i trójglicerydów.

Oznacza to, że suplementowanie siary może mieć realny wpływ na poprawę poziomu glukozy oraz insulinowrażliwości, czyli możliwości jej wykorzystania jako źródła energii dla komórek. Ponadto młodziwo może być pomocne w normalizacji zbyt wysokiego poziomu cholesterolu, co pozwala zredukować ryzyko sercowo-naczyniowe.

Colostrum w sporcie

Już wcześniej wspominałem o tym, że suplementowanie colostrum przyczynia się do usprawnienia procesów regeneracyjnych, co wynika m.in. z wysokiej zawartości czynników wzrostu. Taka właściwość siary jest mile widziana przez sportowców, którym zależy na szybkiej regeneracji powysiłkowej mięśni.

Kolejną korzyścią wynikającą z przyjmowania colostrum może być większy przyrost beztłuszczowej masy ciała, czyli czystej masy mięśniowej.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt. Aktywność fizyczna, zwłaszcza ta intensywna może powodować krótkotrwały spadek odporności, obserwowany do kilku godzin od zakończenia treningu. Z kolei po spożyciu colostrum odnotowano wzrost poziomu immunoglobulin.

Zapraszam serdecznie do obejrzenia filmu o zaskakujących włąściwościach colostrum: